O bohaterze swojego filmu oraz własnych, polsko-francuskich korzeniach opowiada reżyser Rafael Lewandowski.

Adrianna Smyk: „Z dala od orkiestry” opowiada historię wielkiego polskiego patrioty, Zygmunta Lubicz-Zaleskiego.

Rafael Lewandowski: Mój film opowiada historię człowieka, który był nie tylko wielkim Polakiem, ale również przekonanym Europejczykiem. Lubicz-Zaleski walczył o niepodległość Polski, a swoją bronią uczynił pracę na rzecz polskiej kultury. Jego działalnością patriotyczną było rozpowszechnianie polskiej kultury głównie we Francji oraz pokazywanie jej ogólnoeuropejskiej wartości. W ten sposób chciał przekonać Francuzów, że Polska ma rację bytu jako kraj niepodległy. Inspirujące jest dziś dla mnie to, że patriotyzm Lubicz-Zaleskiego był pozytywny, a nie negatywny, codzienny i konkretny, nie zaś ideologiczny i teoretyczny, integrujący a nie wykluczający. Po 1918 roku i do końca życia bohater mojego filmu walczył o to, aby rozwinęły się polskie elity intelektualne. Jego dzieło jest pod tym względem imponujące.

Myślę, że jego dzieło kontynuowane jest do dzisiaj. Projekcji filmu towarzyszyć będzie spotkanie z Hélène Zaleski, wnuczką Lubicz-Zaleskiego i producentką twojego filmu, która przewodzi Fundacji Zygmunta Zaleskiego.

Rodzina Zaleskich założyła fundację, która bardzo silnie łączy kultury dwóch krajów, mających ze sobą wiele wspólnego: Polski i Francji. Dzięki niej mogłem zrealizować filmy dokumentalne, traktowane przeze mnie jako dyptyk: „Minkowski | Saga” oraz „Z dala od orkiestry”. Oba rozpoczynają się w Polsce, a kończą we Francji, oba mówią o losach wielkich Polaków żyjących poza granicami kraju. Tematyka ta jest dla mnie szczególnie ważna, ponieważ sam przez wiele lat mieszkałem zarówno w Polsce, jak i we Francji.

Urodziłeś się w polsko-francuskiej rodzinie, studiowałeś w paryskiej szkole La Fémis, mieszkasz teraz w Polsce. W jaki sposób pochodzenie kształtuje twoją twórczość?

Często powtarzam, że we mnie istnieją dwie kultury: polska i francuska. Teraz, kiedy w Europie narastają ksenofobiczne, nacjonalistyczne nastroje, odnoszę czasem wrażenie, że mam wybierać między tymi dwoma kulturami. Nigdy tego nie zrobię, ponieważ są we mnie nierozłączalne. Stanowią moją tożsamość.

Rozmawiała: Adrianna Smyk, „Głos Dwubrzeża”

GRAŁ SWOJE

Rafael Lewandowski zasłynął filmem fabularnym „Kret”, w którym Borys Szyc i Marian Dziędziel stworzyli wybitny synowsko-ojcowski duet. Jest też świetnym dokumentalistą. Dowód? Pokazywany na Festiwalu Dwa Brzegi film „Z DALA OD ORKIESTRY”.

Dokument jest wielowątkową historią Zygmunta Lubicz-Zaleskiego: filozofa, literata i poety, który większość swojego życia spędził na emigracji we Francji. Był działaczem niepodległościowym, aktywnym poza granicami Polski. Lewandowski wypracował formułę łączącą zdjęcia archiwalne ze współczesnymi. Narratorem dokumentu jest Wojciech Pszoniak. Pięknie odczytane fragmenty życiorysu Lubicz-Zalewskiego poruszają i skłaniają do refleksji nad istotą patriotyzmu, a także do zastanowienia się, czym jest polskość.

Adrianna Smyk, „Głos Dwubrzeża”

« Prawda? Nie ma takiej Portret potrójny »