Pierwszy mój kontakt z Makkiem miał miejsce w roku 1982, kiedy Jadwiga Jankowska-Cieślak dostała Złotą Palmę za kreację w „INNYM SPOJRZENIU”. Film nie był u nas jeszcze znany. Byliśmy zaciekawieni zarówno jego tematem, jak i osobą reżysera.
Dzisiaj filmów opowiadających o miłości homoseksualnej powstaje sporo, ale w tamtych czasach produkcje, które przełamywały tabu, dotyczyły miłości między mężczyznami. Károly Makk jako pierwszy pokazał relację dwóch kobiet i był to przełom. Ważny jest też sposób, w jaki to zrobił. Potrafił odnaleźć fantastyczną równowagę pomiędzy ważnym tłem politycznym, czyli końcówką lat 50., kiedy nastroje społeczne były ponure, a intymną historią bohaterek. I to ona pozostaje na pierwszym planie. Czujemy tę ciężką, polityczną atmosferę, ale nasza uwaga skupia się na pięknie sportretowanej intymności. W tej historii bohaterki same się boją, same zastanawiają się, czy mogą pozwolić sobie w tych warunkach na okazywanie swoich uczuć. Makk opowiada o tym subtelnie, ale jednocześnie wyraziście.
Przypominając sobie twórczość Károly Makka, chciałam pokazać jego najważniejsze, najmocniejsze filmy. Dla mnie reżyser ten jest kimś takim dla kina węgierskiego, kim dla nas był Andrzej Wajda. Obaj mistrzowie dużo czerpali z narodowej literatury. Makk, co bardzo istotne, potrafił połączyć dramatyzm ze swoistym poczuciem humoru. Poza tym pomyślałam, że z okazji projekcji „Innego spojrzenia” jest szansa, by po 36 latach od premiery Grażyna Szapołowska i Jadwiga Jankowska-Cieślak ponownie spotkały się właśnie na Dwóch Brzegach. Zagrały naprawdę wielkie, przełomowe role.
Wracając jednak do współczesności: w Berlinie zobaczyłam film młodego węgierskiego reżysera Árpáda Bogdána „GENEZIS”, który będzie u nas pokazywany premierowo. Oglądając ten film, który też dotyka ważnej dla współczesnych Węgier historii, przypomniała mi się twórczość Károly Makka. Pomyślałam, że jest to w pewnym sensie kontynuator jego sposobu myślenia o sztuce filmowej. Obaj twórcy bazując na autentycznych wydarzeniach, potrafią zbudować historię w pełni uniwersalną, wykraczającą poza doraźność.
Grażyna Torbicka
Dyrektor Artystyczna Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi
ZNAJDŹ NAS